Onze vaste schuld ten behoeve van algemene financiering bedraagt per 1 januari 2018 € 480 miljoen. Deze schuld bestaat uit diverse meerjarige leningen. Doordat er bestaande leningen aflopen, of doordat er nieuwe investeringen worden gedaan, dienen er regelmatig nieuwe leningen te worden aangetrokken. In 2018 hoeft er naar verwachting geen lang geld meer te worden aangetrokken. Door het aflopen van bestaande leningen zal onze vaste schuld per 1 januari 2019 € 430 miljoen bedragen.

Bij het aantrekken van leningen dient een goede balans te worden gevonden tussen zo gunstig mogelijke rentetarieven en het beperken van de risico’s. Wanneer alleen zou worden gekeken naar het korte termijn belang van lage rentetarieven, zou zoveel mogelijk met kortlopende leningen worden gefinancierd. Het verschil tussen de rente op kortlopende en langlopende financiering bedraagt op dit moment circa 1,5%. Bij een stijging van de marktrente zorgt deze aanpak echter van het ene op het andere jaar voor een enorme toename van de rentelasten. In verband met dit risico zijn regels opgesteld voor het financieringsgedrag van gemeentes middels de Wet Financiering decentrale overheden. Deze wetgeving stelt een maximum aan de hoeveelheid kortlopende leningen die mag worden aangetrokken en aan het deel van de leningen dat in een jaar mag worden geherfinancierd. Tevens wordt aan gemeentes opgelegd dat overtollige (liquide) middelen alleen mogen worden belegd bij het Rijk. Hieronder wordt aangegeven in hoeverre aan deze regels is voldaan.

Kasgeldlimiet

Om het risico te beperkten dat een rentestijging leidt tot enorme toename van de rentelasten is binnen de Wet Financiering decentrale overheden een norm opgelegd ten aanzien van de kortlopende schulden, de zogenaamde kasgeldlimiet. Deze houdt in dat het totaal aan kortlopende schulden (korter dan 1 jaar) minus uitstaande kortlopende leningen, niet hoger mag zijn dan 8,5% van het begrotingstotaal per 1 januari van het kalenderjaar. Het is niet toegestaan om de kasgeldlimiet meer dan twee kwartalen achtereen te overschrijden.
Naar verwachting zullen daarom in het derde kwartaal van 2019 nieuwe langlopende leningen te worden aangetrokken. Indien de limiet toch meer dan twee kwartalen wordt overschreden, dan dient de provincie op de hoogte te worden gesteld.

Renterisiconorm

Om het renterisico bij herfinanciering te beheersen, wordt de renterisiconorm gehanteerd. Deze norm houdt in dat het totaal aan verplichte aflossingen en renteherzieningen in een jaar niet meer mag bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. Treasury houdt bij het aantrekken van nieuwe langlopende leningen altijd rekening met de renterisiconorm. Wanneer in een bepaald jaar toch meer langlopende leningen moeten worden aangetrokken dan voorzien, waardoor niet binnen de norm gebleven wordt, vindt vooroverleg met de provincie plaats. Naar verwachting blijven we de komende jaren echter ruim binnen de limiet.

Schatkistbankieren

De wet ‘verplicht schatkistbankieren’ schrijft voor dat de (liquide) middelen van decentrale overheden, gerekend over een heel kwartaal, onder een bepaald drempelbedrag behoren te blijven. Indien het drempelbedrag wordt overschreden, dan moeten de overtollige middelen worden aanhouden in de schatkist van het Rijk. Voor 2018 zal het gemiddelde banksaldo per kwartaal het drempelbedrag niet overstijgen, waardoor er geen middelen hoeven te worden aangehouden in de schatkist van het Rijk.

Om de treasury functie goed uit te kunnen oefenen, is een gedegen visie omtrent de korte en lange termijn rente essentieel. De rentevisie waarop treasury haar financierings- en beleggingsbeslissingen fundeert, hangt af van een groot aantal factoren. Voorbeelden zijn macro-economische ontwikkelingen met betrekking tot het BNP, betalingsbalans, economische groei, inflatie, consumentenvertrouwen, politieke spanningen vooral de rentevisie van grootbanken.
De Europese Centrale Bank (ECB) heeft in 2017 haar ruime monetaire beleid gecontinueerd teneinde de tegenvallende voorspellingen voor economische groei en inflatie te bestrijden. De ECB heeft de herfinancieringsrente ongewijzigd gelaten op 0%.  De depositorente, de rente die de ECB vergoedt op tegoeden die banken bij de ECB aanhouden, is eveneens ongewijzigd op  -0,40%.  De ECB heeft aangekondigd om haar opkoopprogramma van staats – en bedrijfsobligaties te beëindigen per 1 januari 2019.
De ECB bevindt zich in een lastig parket. Enerzijds moet de bank de inflatie in toom houden (hoge rente), aan de andere kant willen de centrale bankiers met hun rentebeleid de economie stimuleren. Momenteel bedraagt de geldmarktrente (driemaands euribor) -0,32%. Dit is het tarief waarop de gemeente kort geld kan aantrekken en uitzetten. De verwachting is dat deze rente in 2018 stabiel zal zijn. De kapitaalmarktrente (10-jaars vast) bedraagt momenteel 0,90%. Dit is het tarief waarop de gemeente een financiering kan aantrekken voor langere termijn. De verwachting is dat deze rente zich tussen de 0,90% en 2,00% zal bewegen.

Uit onderstaande tabel is af te lezen welk meerjarig renteresultaat wordt verwacht:

De bovenste twee regels tonen de betaalde marktrente over aangetrokken leningen en de rentebaten die we ontvangen over aan andere partijen verstrekte leningen. De rentelasten voor aangetrokken leningen tonen een stijgende trend, omdat we rekening houden met stijging van de marktrente. In de tabelregels daaronder volgen de rentelasten als gevolg van rentebijschrijving op reserves en voorzieningen. Deze rentelasten lopen licht op. Dit heeft te maken met het activeren van investeringen in de openbare ruimte. Tegenover deze balanswaarde wordt een reservering geplaatst, waaraan een rente wordt toegerekend die gelijk is aan de rente over de geïnvesteerde bedragen.
De totale rentelasten worden doorberekend aan investeringen in het grondbedrijf en binnen de algemene dienst. Het saldo van rentelasten en -baten is het renteresultaat. Voor de jaren 2018, 2019 en 2020 is het risico van rentestijgingen beperkt en is een dermate grote rentebuffer beschikbaar dat in deze begroting wordt voorgesteld om een deel hiervan ten gunste van het perspectief te brengen. Structureel blijft dan nog altijd een rentebuffer van ruim € 1,5 miljoen beschikbaar.

Als gevolg van Europese regelgeving mogen EU-lidstaten een begrotingstekort (het zogenaamde EMU-saldo) hebben van maximaal 3% van het bruto binnenlands product. Het aandeel van gemeenten in het EMU-tekort is  0,27%. De EMU-systematiek werkt op een andere manier dan het baten-lastenstelsel dat decentrale overheden hanteren. Investeringen en uitgaven die worden gedekt uit reserves tellen bijvoorbeeld niet mee in het saldo van de gemeentebegroting, maar tellen wel door in het EMU-saldo. Bij een sluitende begroting kan een gemeente daardoor toch een negatief EMU-saldo hebben.
Om een beeld te kunnen vormen van het totale begrotingstekort van alle Nederlandse overheden dienen ook gemeenten in beeld te brengen welk EMU-saldo zij verwachten.