In deze paragraaf wordt inzichtelijk gemaakt voor welke projecten wordt voorgesteld om deze in 2019 te financieren uit het Fonds Verstedelijking Almere. Dit fonds is bedoeld voor investeringen die bijdragen aan de integrale ontwikkeling van Almere. Het Rijk, de provincie Flevoland en gemeente Almere storten gezamenlijk jaarlijks circa € 15 tot € 20 miljoen in het fonds en beslissen samen over welke investeringen hiermee worden gedaan.
Eerst wordt algemeen uitgelegd wat de context is voor het fonds verstedelijking, hoe de besluitvorming in z’n werk gaat en hoe het jaarprogramma 2019 er in grote lijnen uitziet. Vervolgens worden de projecten per programmalijn toegelicht, waarna wordt afgesloten met een inkijkje in het meerjarenperspectief van het fonds.
Algemeen
Almere 2.0: met Rijk en provincie werken aan de groei van Almere
De gemeente Almere werkt onder de noemer Almere 2.0 gezamenlijk met het Rijk en de provincie Flevoland aan de groei van Almere. Er is een toekomstperspectief opgesteld voor de lange termijn in de Rijksstructuurvisie Amsterdam Almere Markermeer en tevens zijn afspraken gemaakt hoe dit toekomstperspectief te bereiken in de Uitvoeringsovereenkomst Almere 2.0.
Voor de economische ontwikkeling van de Noordvleugel van de Randstad is het nodig dat voor diegenen die willen wonen en werken in deze regio voldoende woningen beschikbaar zijn. De komende decennia gaat het om een extra woningvraag van ruim 400.000 woningen in de regio. Almere is door het Rijk gevraagd een deel van deze opgave te faciliteren. Samen met uw raad hebben wij de afgelopen jaren vastgesteld op welke wijze, en onder welke voorwaarden, Almere hier invulling aan kan geven. De opgave is immers breder dan alleen het toevoegen van nieuwe woningen. Daarom focust Almere 2.0 zich naast de woningbouwproductie op een goede bereikbaarheid en een groter aanbod van voorzieningen. Kortom, het is belangrijk dat Almere zich ontwikkelt als een stad in de regio, waar het aantrekkelijk wonen, werken en recreëren is en blijft. Om deze evenwichtige en integrale ontwikkeling vorm te geven zijn met het Rijk en de provincie Flevoland afspraken gemaakt om deze opgave gezamenlijk aan te pakken. Eén van de maatregelen daarbij is het gezamenlijk inrichten van het Fonds Verstedelijking Almere (FVA). Het FVA wordt gevoed met bijdragen van de gemeente, de Provincie en het Rijk. Namens de deelnemende partijen treedt de wethouder financiën van de gemeente Almere op als fondsbeheerder.
Omdat de uitvoering betrekking heeft op een lange periode, is het van belang dat het programma zowel in zijn visie als uitvoering met de conjunctuur en veranderingen mee kan bewegen. Er wordt daarom gewerkt langs een organische ontwikkeling met een gefaseerde aanpak. De organische strategie betekent dat er geen vaststaand eindbeeld of einddatum voor de ontwikkeling wordt vastgelegd, maar dat op adaptieve wijze, stap voor stap, naar het toekomstperspectief wordt toegewerkt. Dat betekent niet dat we niet vooruit kijken. Er is een Meerjarenprogramma opgesteld waarin wordt geschetst wat de ambitie is voor de komende vijf tot tien jaar alsmede welke acties en investeringen daarbij horen. Binnen deze structuur is gekozen voor een werkwijze langs programmalijnen en sleutelprojecten. In deze paragraaf is het jaarprogramma 2019 samengevat opgenomen. Deze geeft inzicht in de activiteiten voor 2019 inclusief de middelen die hiervoor uit het FVA beschikbaar worden gemaakt.
Besluitvorming
Met het vaststellen van de begroting wordt het Jaarprogramma 2019 vastgesteld. De uitvoering van projecten jaarprogramma 2019 is onder voorbehoud van goedkeuring van de provinciale bijdrage door Provinciale Staten van de provincie Flevoland. Zij nemen hierover bij de vaststelling van de provinciale begroting een besluit.
Jaarprogramma 2019
De projecten vanuit de programmalijnen zijn in 2017 van start gegaan. Langzaam maar zeker worden de eerste resultaten zichtbaar in de stad. De uitvoeringskracht neemt toe. Een groot aantal van de investeringsprojecten gaan een nieuwe fase in, namelijk de uitvoeringsfase. Het tempo van realisatie is ambitieus. Naar verwachting zal het niet lukken het gehele jaarprogramma 2018 in het boekjaar 2018 te realiseren. Een deel van de investeringen 2018 schuift dus door naar 2019. Gezamenlijk met de aanvraag van € 17,5 miljoen aan nieuwe middelen in het Jaarprogramma 2019 zal dit leiden tot een forse portefeuille aan te realiseren projecten van € 32,8 miljoen. Adequate sturing hierop is ingezet.
In 2019 wordt aangesloten bij de reeds ingezette werkwijze. Vanuit de Programmalijnen worden de Sleutelprojecten vanuit voorgaande jaren gecontinueerd. Daarnaast is het Sleutelproject Eden Holland nieuw toegevoegd aan het Jaarprogramma 2019. De in het Jaarprogramma 2019 nieuw aangevraagde middelen vallen ruim binnen de beschikbare financiële ruimte en vallen tevens binnen de in het Meerjarenprogramma 2017-2021 opgenomen financiële en inhoudelijke bandbreedte van Programmalijnen en Sleutelprojecten. Er was € 15,9 miljoen aan vrije ruimte tot en met 2021. Met het voorstel om Eden Holland toe te voegen aan de projectenportefeuille resteert er nog € 5,5 miljoen aan vrije ruimte in het Fonds. In onderstaande tabel zijn de fondsaanvragen voor 2019 per programmalijn weergegeven inclusief de bijdragen aan het fonds van de partners:
(bedragen x € 1.000)
verdeling nieuwe middelen jaarprogramma 2019 | totaal | gemeente | provincie | Rijk |
bijdrage 2019 | 20.132 | 7.371 | 6.200 | 6.561 |
doorgeschoven middelen voorgaande jaren (incl. accres) | 2.277 | 1.552 | 725 | |
bijdrage gemeente uit grondverkopen | 399 | 399 | ||
vrijgevallen en revolverende middelen | 468 | 468 | ||
beschikbaar in FVA | 23.276 | 9.790 | 6.925 | 6.561 |
proceskosten | -1.200 | -1.200 | ||
Hart van de stad | ||||
1.0 Programmasturing lijn 1 | -250 | -85 | -55 | -110 |
1.1 Station en stationsomgeving | 0 | 0 | 0 | 0 |
1.2 Rondje Weerwater | 0 | 0 | 0 | 0 |
1.3.Versterken Almere Centrum | -300 | -102 | -66 | -132 |
1.4. Floriade | -1.350 | 0 | -1.350 | 0 |
Leer- en werkomgeving | ||||
2.0 Programmasturing lijn 2 | -250 | -85 | -55 | -110 |
2.1 Flevocampus | -2.244 | -763 | -495 | -985 |
2.2 Internationale Campus | 0 | 0 | 0 | 0 |
Energy on upcycling | ||||
3.0 Programmasturing lijn 3 | -250 | -85 | -55 | -110 |
3.1 Opwaarderen reststromen - city lab | -179 | -61 | -40 | -79 |
3.2 Opwaarderen reststromen - upcycle competitie | -1.060 | -361 | -234 | -465 |
Cultuur, recreatie en toerisme | ||||
4.0 Programmasturing lijn 4 | -250 | -85 | -55 | -110 |
4.1 Kustzone Almere poort/Duin | -2.005 | -682 | -443 | -880 |
4.2 Nationaal Park Nieuw Land – Almeerse Poort | -4.045 | -1.376 | -893 | -1.776 |
4.3 Eden Holland | -3.000 | -1.021 | -662 | -1.317 |
Vernieuwend Wonen | ||||
5.1 Experiment Vernieuwend Wonen | -800 | -272 | -177 | -351 |
Beheer en onderhoud | -312 | -106 | -69 | -137 |
totale uitgaven programmalijnen (inclusief proceskosten) | -17.495 | -6.285 | -4.650 | -6.561 |
saldo Fonds 2019 | 5.781 | 3.506 | 2.275 | 0 |
Voor het jaarprogramma 2019 is er binnen het fonds € 23,3 miljoen beschikbaar. Hiervan wordt € 17,5 miljoen ingezet in 2019. Het resterende bedrag wordt in latere jaren aangewend. In principe dragen de Provincie en de gemeente voor alle projecten naar rato bij en worden de beschikbare middelen van het Rijk geheel evenredig verdeeld naar de projecten. Echter voor de volgende kosten zijn separate afspraken gemaakt:
- de uitgaven voor de programmaorganisatie Almere 2.0 worden volledig uit gemeentelijke middelen gedekt;
- de uitgaven voor de Floriade komen ten laste van de specifieke bijdrage van de provincie ten behoeve van de Floriade. Deze bijdrage bedroeg bij aanvang € 10 miljoen. Na vaststelling van het Jaarprogramma 2019 resteert nog € 4,6 miljoen.
Het Rijk draagt haar hele bijdrage bij. De overige uitgaven worden door de gemeente en provincie gedeeld.
Bijdragen Fonds Verstedelijking Almere
Vanuit de partijen is er voor 2019 een bijdrage van € 20,1 miljoen beschikbaar. Vanuit het gemeentefonds ontvangt Almere een bijdrage van € 7,4 miljoen. In deze bijdrage is het accres 2018 vanuit de mei circulaire meegenomen. Verder draagt de Provincie jaarlijks € 6,2 miljoen bij en er was in 2017 een verkoopopbrengst uit Rijksgronden in Oosterwold van € 6,5 miljoen.
Naast de bijdrage voor 2018 is er nog € 2,3 miljoen beschikbaar vanuit voorgaande jaren en de gerealiseerde opbrengst 2017 van het gemeentelijk grondbezit in Almere Oosterwold van € 0,4 miljoen. Tot slot is er in voorgaande jaren een bedrag van € 2,5 miljoen aan middelen vanuit de projecten en procesgelden vrijgevallen, dat opnieuw ingezet kan worden.
Proceskosten
De programmaorganisatie Almere 2.0 is ondergebracht bij de gemeente Almere. De hiermee samenhangende kosten worden gefinancierd uit de gemeentelijke bijdrage aan het fonds. Het budget voor deze proceskosten in 2019 bedraagt € 1,2 miljoen.
Programmasturing
De werkzaamheden binnen de programmalijnen omvatten meer dan alleen de sleutelprojecten. Om die reden is € 0,25 miljoen voor programmasturing voor de sleutelprojecten 1 tot en met 4 gereserveerd. Tevens wordt uit dit budget het onderzoek naar toekomstige sleutelprojecten gefinancierd. Het budget voor deze proceskosten in 2019 bedraagt derhalve € 1 miljoen.
Programmalijn 1: Versterken Hart van de Stad
Om Almere op de lange termijn een rol als onderscheidende kern binnen de grootstedelijke regio Amsterdam te laten vervullen, krijgt het hart van de stad de komende jaren een forse impuls. Er wordt toegewerkt naar een centrum met een voorzieningenniveau dat hoort bij een stad van 200.000 tot 300.000 inwoners. Het gebied wordt zichtbaar en voelbaar als hart van de stad, zal een sterkere regionale betekenis krijgen en wordt dé ontmoetingsplek wordt voor zowel bewoners als bezoekers.
Knooppunt station (en omgeving) Almere Centrum
De verblijfswaarde, ontmoetingswaarde en daarmee ook de economische waarde van het stationsgebied blijven achter bij de groei in reizigersaantallen en de ontwikkeling van de stad. De gemeente wil in samenwerking met partners het station en het omliggende gebied transformeren tot visitekaartje van de stad. Op 21 februari 2018 is een intentieovereenkomst gesloten tussen NS, Pro Rail, provincie Flevoland en gemeente Almere over de ontwikkeling van het station tot 2022 (Floriade). Deze maatregelen worden nu uitgewerkt in een integraal ontwerp. Parallel wordt gestart met het maken van realisatieovereenkomsten op diverse maatregelen. In 2019 vinden de volgende activiteiten plaats:
- Uitwerking van het gekozen schetsplan naar het Definitief Ontwerp
- Afspraken tussen partijen over realisatie en financiering omzetten in Realisatieovereenkomsten
- Voorbereiding, realisatie en aanbesteding, omgevingsvergunning
De reeds toegekende middelen zijn toereikend om deze activiteiten te bekostigen. Er worden derhalve geen nieuwe middelen aangevraagd voor 2019.
Rondje Weerwater
Het Weerwater is het centraal gelegen water in Almere, aan de noordzijde geflankeerd door het stadshart en aan de zuidzijde door het toekomstige Floriadeterrein. Op dit moment wordt de ligging van het stadscentrum aan het water nauwelijks benut en zijn er aan het water zeer beperkt voorzieningen aanwezig. Het is een kans om rond het Weerwater een recreatieomgeving te maken en zo het stadscentrum en het Floriadegebied met elkaar te verbinden.
Het Rondje Weerwater wordt een sportieve en recreatieve route, die uitnodigt tot bewegen en elkaar ontmoeten. De realisatie hiervan vraagt om diverse fysieke en programmatische ingrepen, zoals het bewerkstelligen van herkenbare fiets- en wandelpaden, materiaalgebruik, verlichting, straatmeubilair en bruggen. De totale kosten bedragen circa € 24,6 miljoen. De reeds toegekende middelen zijn toereikend om de activiteiten te bekostigen. Er worden dus geen nieuwe middelen aangevraagd. Het grootste deel hiervan is bestemd voor herinrichting van Esplanade en Centrumkade (€ 3,1 miljoen), de Weerwaterbrug (€ 2,5 miljoen) en de aanleg van de track Stedenwijk (€ 1,5 miljoen).
Versterken Almere Centrum
Het centrum van Almere heeft zich de afgelopen tien jaren ontwikkeld tot een aantrekkelijk gebied. Almeerders en steeds meer bezoekers uit de regio, inmiddels ruim tien miljoen per jaar, kiezen voor dit centrum vanwege het gevarieerde en eigentijdse aanbod, de eigen sfeer, het gemak, de gastvrijheid en de bijzondere evenementen. Tegelijkertijd moet onderkend worden dat het nog niet vanzelf goed gaat met het centrum. De huren van het commercieel vastgoed staan onder druk. Leegstand in de winkelvoorraad ligt op de loer. De bezoekersaantallen in zowel commerciële, maatschappelijke als culturele voorzieningen alsmede de omzetten blijven achter doordat de regionale aantrekkingskracht nog aanzienlijk beter kan.
Een gebiedsgerichte versterking van het centrum betekent het verder intensiveren van de functiemix (winkels, woningen en openbare ruimte) in combinatie met de herinrichting en programmering van de openbare ruimte op de hoofdroute van het centrum: Stationsplein – Stadhuisplein – Forum – Esplanade. Parallel hieraan wordt de Groene loper ontwikkeld: een sport-, spel- en wandelroute waar bezoekers even in de luwte van het centrum kunnen zijn. In 2019 komt een aantal projecten in de fase van uitvoering: de Esplanade, het pocketpark (op de Stadhuispromenade) en de herinrichting van het stadhuisplein. Dit vraagt om een zorgvuldige afstemming in werkzaamheden zodat de bezoeker Almere Centrum hier zo min mogelijk hinder van ondervindt bij zijn of haar bezoek in 2019 aan de Beste Binnenstad.
Bij het Jaarprogramma 2019 wordt net zoals de voorgaande jaren € 0,3 miljoen aan middelen beschikbaar gesteld voor de bijdrage in programmering-, marketing- en promotiekosten in het stadscentrum. Deze middelen dienen als cofinanciering voor de programmeringsgelden van onze partners. Er worden voor de investering in Almere Centrum geen extra middelen aangevraagd voor het Jaarprogramma 2019. De reeds toegekende middelen zijn toereikend om deze activiteiten te bekostigen.
Floriade
In 2022 is Almere het toneel voor de wereldtuinbouwtentoonstelling Floriade. De locatie voor de Floriade is geen eenmalig evenemententerrein, maar in potentie ook een aantrekkelijk gebied voor duurzame gebiedsontwikkeling. Dit past bij de ambitie Almere uit te laten groeien tot de groene stad van de toekomst, toegerust om urgente verstedelijkingsvraagstukken van passende antwoorden te voorzien.
Bij het groene, duurzame karakter van de Floriade en de beoogde latere gebiedsontwikkeling horen duurzame, innovatieve bruggen. Hiertoe wordt de markt uitgedaagd om met innovatieve, circulaire ontwerpen te komen voor de vier bruggen die in het gebied moeten worden aangelegd. De winnende ontwerpen krijgen de kans om hun showcase tijdens en na de Floriade aan de wereld te presenteren. In totaal is circa € 3,4 miljoen nodig om deze ‘challenge’ op te zetten (programma- en congreskosten) en bij te dragen in de aanleg van de bruggen. Het beschikbare budget is voldoende om casco bruggen aan te leggen. De aanvullende investering moet worden gedaan door de marktpartijen zelf. Daarnaast worden de uitvoeringskosten voor onderliggende en aanpalende investeringen gedekt uit de businesscase Floriade.
Voor 2019 wordt de tweede tranche van € 1,3 miljoen beschikbaar gesteld uit het FVA. Deze tranche maakt (net als de eerder beschikbaar gestelde € 2 miljoen alsmede de middelen voor Floriade Werkt!) deel uit van de € 10 miljoen die de Provincie aan het masterplan Floriade bijdraagt.
Programmalijn 2: Versterken leer- en werkomgeving
Een sterke, diverse en kwalitatief hoogwaardige onderwijsstructuur is een levensader voor elke stad. Bij de beslissing waar naar toe te verhuizen, kijken mensen steeds nadrukkelijker niet alleen naar huisvesting, goede verbindingen en cultuur, maar ook naar de diversiteit en aanwezigheid van het onderwijs dat (voor hun kinderen) beschikbaar is. Onderwijs zorgt voor een goede aansluiting op de arbeidsmarkt en draagt daarmee bij aan het economische en innovatief klimaat van de stad.
Flevocampus
Flevoland biedt met zijn vruchtbare grond, goede infrastructuur en professionele landbouw een goede plek voor het opzetten van een nieuw kenniscluster, een wetenschappelijke praktijkwerkplaats die Almere en daarmee Flevoland toonaangevend maakt in het adresseren van mondiale vraagstukken op het gebied van voedsel, zowel in wetenschappelijk opzicht als in de praktische toepassing. De Floriade zorgt voor momentum en een podium.
Met partners uit de stad, kennisinstellingen, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties wordt samengewerkt om deze ambitie te verwezenlijken. Uiteindelijk moet dit leiden tot een permanente beweging die gestalte krijgt in een Flevocampus op het Floriadeterrein, waar kenniscirculatie en innovatie centraal staat. De Flevocampus is in 2017 van start gegaan en heeft 3 doelen:
- Uitbreiden en versterken van hoogwaardige kennisfuncties in Almere (internationale studenten, topopleidingen, spraakmakende wetenschappers, succesvolle promovendi).
- Versterken van de economische structuur lokaal en regionaal door kennistoepassing van bedrijven, die daarbij op maat gesteund worden door kennisinstituten als AMS en Aeres.
- Vestigen van een internationale reputatie als groene, veerkrachtige stad, die functioneert als (wetenschappelijke) praktijkwerkplaats voor stedelijke voedselvoorziening. En waar het beperken van gezondheidsrisico’s voor burgers gemeentelijk beleidsdoel is.
De aangevraagde middelen uit het Fonds voor 2019 bedraagt € 2,2 miljoen. Deze bijdrage is verdeeld naar verschillende thema’s en deelgebieden binnen deze thema’s, te weten onderzoek, opleiden, ontwikkelen, ondernemen, communicatie en marketing, de organisatie en een bijdrage voor nieuwbouw.
Floriade Werkt!
Op het toekomstige evenemententerrein van de Floriade wordt een fysieke Innovatiewerkplaats gerealiseerd, waar de provincie Flevoland als gastheer aan bedrijven en instellingen een podium biedt om te netwerken en te experimenteren. Vanaf de opening tot en met het evenement in 2022 is het gebouw het podium van innovaties. De inhoudelijke vulling wordt mogelijk gemaakt vanuit het project Floriade Werkt! door het organiseren van Challenges en een subsidieregeling voor het bedrijfsleven. De Challenges zijn innovatiewedstrijden bedoeld om ‘reuring’ te genereren op weg naar de Floriade, het Innovatiepaviljoen te vullen met activiteiten, maar ook om een bijdrage te leveren aan de doelen van Flevocampus en aan de structurele versterking van de Almeerse economie. In 2017 heeft de eerste Challenge plaatsgevonden en in 2019 zal de volgende Challenge worden georganiseerd. De reeds toegekende middelen zijn toereikend om deze activiteiten te bekostigen. Er worden dus geen nieuwe middelen aangevraagd. De reeds toegekende middelen maken deel uit van de € 10 miljoen die de Provincie aan het masterplan Floriade bijdraagt. Na de Floriade zal de innovatiewerkplaats, samen met de nieuw te bouwen hogeschool van Aeres, onderdeel gaan uitmaken van de Flevocampus.
Internationale Campus
Met het sleutelproject Internationale Campus wordt het huidige aanbod aan internationaal onderwijs in Almere (2 scholen) op één locatie gehuisvest, wordt het aantal plekken uitgebreid en de herkenbaarheid en positionering van de scholen verstevigd. De internationale campus zal in eerste instantie geschikt zijn voor totaal 700 leerlingen: dit zijn 400 leerlingen Voortgezet Onderwijs en 300 leerlingen Primair onderwijs.
Met een internationale campus wil Almere een aantrekkelijk vestigingsklimaat scheppen voor internationale werkgevers en werknemers. In 2019 worden geen nieuwe middelen aangevraagd. In 2019 worden het voorlopig ontwerp, definitieve ontwerp en bouwvoorbereidingen gerealiseerd.
Associate Degree Academy en Kenniscentrum Gepersonaliseerd Leren
Daarnaast worden in 2019 twee projecten uitgewerkt zodat Almere de komende jaren actief kan inspelen op een productief leerklimaat. De eerste is de Associate Degree Academy waar de inwoners van Almere die scholing kunnen krijgen die past bij de economische ontwikkeling van de stad. Het tweede project Kenniscentrum Gepersonaliseerd Leren richt zich op de lange termijn en is er op gericht om het funderend onderwijs (primair en secundair onderwijs) naar een hoger plan te tillen. De uitwerking van deze projecten wordt bekostigd uit het procesgeld van deze programmalijn.
Programmalijn 3: Energy on Upcycling
De Noordvleugel is ambitieus op het gebied van energie en de verwerking van afval. Binnen Almere wordt de lat hoog gelegd op deze onderdelen. Het streven is om in 2022 zowel energieneutraal als afvalloos te zijn. Almere wordt een stad waar zoveel mogelijk energie wordt benut uit hernieuwbare bronnen en waar afval wordt gebruikt als grondstof. Kennis die in Almere wordt opgedaan wordt gedeeld met de partners in de Noordvleugel.
Stad zonder Gas
Dit project richt zich op de verduurzaming van het warmtenet. Dit programma bouwt voort op lopende studies voor onder andere het aanboren van ultradiepe aardwarmte in Almere. Met dit project levert Almere een belangrijke bijdrage aan het aanboren van hernieuwbare en alternatieve energiebronnen. In 2050 is aardgas niet meer beschikbaar en daarnaast is een transitie nodig met oog op de CO2 doelstellingen die in Europa, het Rijk en lokaal gemaakt zijn (40% minder uitstoot in 2030). Omdat 70% van Almere reeds over stadsverwarming beschikt, heeft ‘verduurzaming aan de bron’ een grote impact op de energieneutraliteit van de stad. In 2018 wordt, in samenwerking met Rijk en de MRA, het grootste deel van het vooronderzoek afgerond. Bij positieve resultaten wordt in 2019 bekeken op welke wijze de markt hier een nadrukkelijker rol in kan spelen. De activiteiten in 2019 worden bekostigd met reeds toegekende middelen. Er worden geen nieuwe middelen aangevraagd.
Energiefonds
Via het Energiefonds kunnen bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties voor hernieuwbare energieprojecten (aanvullende) financiering aanvragen in de vorm van een lening. Hierbij werkt de gemeente Almere samen met de Stichting Volkshuisvesting Nederland als fondsbeheerder. Het administratief beheer wordt uitgevoerd door het subsidiebureau van de gemeente Almere. De doelstellingen:
- Stimuleren van energiebesparende oplossingen voor woningen en bedrijven
- Verduurzaming van woningen en bedrijven
- Bijdragen aan doelstelling ‘energieneutraal in 2022’
De regeling is een groot succes. In 2019 wordt dit in een nieuwe vorm, met reeds toegekende middelen, gecontinueerd.
Opwaardering reststromen
Om de circulaire economie aan te jagen zet Almere in op het ontwikkelen van de afzetmarkt. Onder meer door te starten met productgroepen waar zij zelf de regie over voert. Denk aan de aanleg, onderhoud en vernieuwing van elementen in de openbare ruimte en het gemeentelijk vastgoed. Dit komt onder andere tot uiting in de innovatieve aanbestedingen van separate reststromen, zoals het groenonderhoud, textiel en mixed plastics, waarbij de stad binnen haar reguliere investeringsprogramma’s aanstuurt op afname van lokaal opgewerkte circulaire grondstoffen en producten. Hierbij wordt ingezet op de volgende deelprojecten.
Citylab stedelijke Grondstoffen
In de directe omgeving van het Upcycle Centrum, het bedrijventerrein de Steiger, wordt het Citylab stedelijke grondstoffen gerealiseerd. Dit is een gecontroleerde regel luwe testomgeving voor nieuwe economische activiteiten rond het opwaarderen van reststromen. Met het Citylab worden nieuwe circulaire bedrijven aangetrokken en huidige circulaire bedrijfsactiviteiten gestimuleerd door het bieden van een aantrekkelijk vestigingsklimaat gericht op de circulaire economie en een opvolgmilieu voor de bedrijven in het Upcycle Centrum. De aanvraag voor het Jaarprogramma 2019 bedraagt € 0,2 miljoen. In 2019 worden de volgende resultaten bereikt:
- Start nieuwe calls aanvragen stimuleringsfonds
- Presentatie op 4 verschillende evenementen om bedrijven aan te trekken
- Definitieve locatie ontmoetingsruimte met maandelijkse inhoudelijke en /of sociale evenementen
- Herinrichting openbare ruimte (plan schrijven en uitvoeren)
- Plan van aanpak opstellen omtrent transformatie bestaande bedrijven
Competitie Upcycle City
De competitie Upcycle-City heeft als doel het creëren van nieuwe economische circulaire bedrijvigheid. Na een Europese aanbesteding hebben twee consortia gewonnen. De eerste winnaar – een samenwerkingsverband voor de upcycling van bouwpuin en biomassa naar groen beton met bijproducten zoals groen gas en CO2 die in de directe omgeving hun toepassing vinden – onderhandelt met de gemeente om het plan te realiseren.
De reeds beschikbare middelen vanuit het FVA bedragen €1 miljoen. Hiermee worden de plannen van de eerste winnaar uitgevoerd. Over de inzet van de resterende middelen worden afspraken gemaakt met de tweede beoogde winnaar.
Programmalijn 4: Versterken: cultuur, recreatie en toerisme
Eén van de grote kwaliteiten van de Noordvleugel ten opzichte van andere stedelijke regio’s in Europa is de toegang tot grote groen- en recreatiegebieden. Over tien jaar kent Almere een aantal plekken in en om de stad die de stad zelf én de Noordvleugel aantrekkelijker maken als verblijfsgebied, als recreatiegebied en die het toerisme bevorderen.
Kustzone Almere Poort/Duin
De Kustzone Almere Poort vormt de entree van Almere vanaf de Hollandse Brug. Het is een bestemming voor de inwoners en bezoekers uit de regio: voor zeilers, surfers, zwemmers, fietsers en strandbezoekers. Ook vinden er evenementen plaats en worden er theatervoorstellingen gegeven met regionale en zelfs nationale aantrekkingskracht. Juist hier liggen mogelijkheden om de culturele, recreatieve en toeristische functie verder uit te breiden. Het gebied is volop in ontwikkeling en biedt kansen voor groei. De Libelle Zomerweek wordt jaarlijks gehouden op het evenementenstrand, de theatergroep Vis a Vis is er gevestigd in een energieneutraal pand, de Marina breidt uit en het strandbad Duin en het catamaranstrand worden volop benut. Doel is om de kustzone verder op de kaart te zetten; om naast een gebied met een bijzondere, hoogwaardige woonkwaliteit ook te fungeren als culturele broedplaats waar beleving en de relatie met water centraal staan. In 2019 vinden de investeringen in het Almeerderstrand voor de aanleg van het evenementenstrand en de inrichting van het recreatiestrand plaats. Daarnaast vindt uitvoering van het plan van aanpak voor het StrandLAB Almere plaats. De totale omvang van de aanvraag bedraagt € 2 miljoen.
Nationaal Park Nieuw Land – Almeerse Poort
De inzet van dit project is om de Oostvaardersplassen en de omliggende natuurgebieden beter toegankelijk te maken voor inwoners van Almere en de regio. Hiermee wordt Almere steviger op de kaart gezet als groene stad. Tevens heeft dit naar verwachting een positief effect op bezoekersstromen en daarmee werkgelegenheid. Er wordt ingezet op het verkrijgen van de status van Nationaal Park. Daarnaast zal de ‘Almeerse Poort’ ontwikkeld worden, dat een ontvangstgebied zal vormen met faciliteiten en activiteiten afgewisseld met karakteristieke Oostvaarderplassen natuur, zoals die in het kerngebied te vinden is. Dit project wordt gezamenlijk met Staatsbosbeheer uitgevoerd.
In 2017 is gestart met de planontwikkeling voor de Almeerse Poort. Dit heeft geresulteerd in een door de gemeenteraad van Almere vastgesteld Uitvoeringsprogramma Almeerse Poort in 2018. Voor 2019 wordt € 4 miljoen aangevraagd, waarvoor de volgende activiteiten worden uitgevoerd:
- Activiteitenprogrammering.
- Marketing en communicatie.
- Uitvoering civiel- en cultuurtechnische werkzaamheden.
- Aanplant bomen en struweel.
- Uitwerking Marktverkenning.
- Aanschaf excursievoertuig.
Eden Holland
Eden Holland is een internationaal educatief botanisch park, een ontwikkelingsomgeving voor de fysieke en sociale transities op gebieden van duurzaamheid zoals voedsel, gezondheid en circulariteit. Het park bestaat uit een museaal centrum en een kas gelegen te midden van belevingstuinen en een ontdekkingsbos. Onderdeel van het plan zijn het scheppen van 75 arbeidsplaatsen, 200 stageplaatsen voor het beroepsonderwijs en 50 leerwerkplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. In totaal wordt er € 10 miljoen. gereserveerd vanuit het FVA. Waarvan € 3 miljoen in te zetten in 2019. Dit sleutelproject wordt in 2019 verder uitgewerkt en ter besluitvorming aangeboden voor de gehele € 10 miljoen.
Culturele Strategie
Cultuur is in toenemende mate verbonden aan de economische ontwikkeling van de stad en regio. Investeren in cultuur zorgt voor economische dynamiek. Een bruisend cultureel klimaat draagt bij aan een slimme en innovatieve stad. In 2018 wordt gewerkt aan een culturele strategie op basis waarvan in 2019 een nieuw sleutelproject Cultuur kan worden opgenomen in het Meerjarenprogramma. Doelstelling hiervan is enerzijds te sturen op kwaliteit en optimale functiemix en anderzijds de mogelijkheden te verkennen voor een culturele topattractie. Het opstellen van de culturele strategie wordt bekostigd vanuit de proceskosten van deze programmalijn. Er worden in 2019 geen aparte middelen aangevraagd.
Programmalijn 5: Vernieuwend wonen
Om de kwalitatieve groei van Almere te versterken en vernieuwing van het wonen met concrete experimenten aan te jagen, wordt een bijdrage gevraagd vanuit het FVA voor financiering van het Woningbouwatelier en ruimte voor experimenteren. De bijdrage is bedoeld voor het aanjagen en het mede mogelijk maken van experimenten en wordt besteed als ‘motivatie’ om investeerders te verleiden tot en te ondersteunen bij het realiseren van concrete experimenten; investeerders worden verleid vernieuwing in het wonen te realiseren op de opgaven die er echt toe doen. De Programmalijn wordt uitgevoerd door het Woningbouwatelier, een samenwerkingsverband tussen de gemeente, het Ministerie van BZK en het Rijksvastgoedbedrijf. De Rijksbouwmeester is betrokken als bijzonder adviseur. Het atelier brengt ideeën en partijen in positie en werkt gericht aan de volgende concrete resultaten:
- Enkele toepasbare experimenten, die nieuwe kennis opleveren over innovaties die het functioneren van de (landelijke) woningmarkt verbeteren.
- Landelijke verspreiding van breed gedeelde inzichten, kennis en voorbeeldprojecten via een eigen (digitaal) platform en andere landelijke platforms.
- Een positieve bijdrage aan het imago van de stad Almere als de plek waar in beginsel elke woning en woonwens gerealiseerd kan worden en de Noordvleugel als stedelijke regio met complementaire woonmilieus en een aantrekkelijk (inter)nationaal vestigingsklimaat.
Projecten vernieuwend wonen
Voor 2019 wordt € 0,8 miljoen beschikbaar gesteld vanuit het Fonds om de volgende experimenten mogelijk te maken:
Prijsvraag Who Cares
Na de keuze van het winnende idee in het najaar van 2017 volgde vanaf het voorjaar 2018 de opmaat naar feitelijke realisatie van de winnende plannen. In juli 2018 zijn er haalbaarheidsstudies opgeleverd door de initiatiefnemers van de winnende plannen van de prijsvraag. Afhankelijk van de haalbaarheid van de initiatieven wordt er in 2019 verder gewerkt aan realisatie van de plannen.
Doorontwikkeling zelfbouw
De opgedane inzichten tijdens het aanjagen van de bouw van het eerste bewoonbare WikiHouse in Almere (opgeleverd Q1 2018) worden breed en actief gedeeld. Mede in het kader van dit experiment heeft het college in Q1 2018 ingestemd met de deelname aan het project Housing 4.0 Energy waarvoor door de provincie Vlaams-Brabant binnen het Europese subsidieprogramma Interreg Noordwest Europa een subsidieaanvraag is ingediend. De subsidie is in Q2 2018 toegekend. Met de toekenning van de subsidie ontvangt Almere een dekking van 60% van de totale investering voor de realisatie van WikiHouses vanuit Europese subsidiegelden. De extra financiering maakt het mogelijk om de kennis en innovaties die door internationale samenwerking in het projectconsortium worden ontwikkeld toe te passen bij de realisatie van het WikiHouse experiment in Almere.
Kantoortransformatie
Dit experiment richt zich op het mogelijk maken van de transformatie van leegstand vastgoed van onderop, door de eindgebruiker maximaal te faciliteren in het aankoopproces. Hiermee wordt getracht maximale programmatische kwaliteit te borgen. De verbouw is gebaseerd op digitaal geproduceerde bouwdelen; dit faciliteert maximale flexibiliteit en klantgerichtheid. Doel is niet alleen dat er een platform ontstaat (lange termijn), maar dat tevens in 2019 zichtbaar gemaakt wordt dat maatwerk ontwikkelen in een bestaand gebouw gewoon kan (korte termijn), bijvoorbeeld middels het in (laten) richten van een leegstaande verdieping.
BouwExpo Floriade Duurzaam, Digitaal, Circulair
In 2019 wordt afhankelijk van de nadere verkenning in 2018 vorm gegeven aan realisatie van een volgende BouwEXPO waarmee het samenwerkingsverband Woningbouwatelier een bijdrage levert aan het innovatieve vernieuwende karakter van de bouw van de woningen op het Floriade terrein.
Beheer en onderhoud
De investeringen uit het Fonds Verstedelijking kunnen kosten voor beheer en onderhoud met zich meebrengen. De gemeente Almere draagt deze kosten. In het Overleg Almere 2.0 van juni 2017 is afgesproken dat de eerste vijf jaar van de kosten beheer en onderhoud van de sleutelprojecten uit de projectbudgetten (en daarmee uit het FVA) aan de gemeente Almere wordt overgemaakt, startend in 2018. Het gaat in 2019 om een bedrag van € 0,3 miljoen.
Investeringskredieten
Vanaf vorig jaar wordt ook voor maatschappelijke investeringen een investeringskrediet aangevraagd. Dat is sinds 2017 verplicht voorgeschreven in het Besluit Begroting en Verantwoording. Hiervoor zal het meerjarenprogramma 2019-2021 de basis vormen. Besluitvorming over de investeringen blijft bij het Overleg Almere 2.0 in jaarschijven plaatsvinden, daarbij zal echter rekening gehouden moeten worden dat de investeringskredieten een separaat te onderscheiden activum creëren. Voor de volgende sleutelprojecten wordt in 2019 een investeringskrediet aangevraagd:
(bedragen x € 1.000) omschrijving investering | vast te stellen krediet invest. vanaf 2019 | investeringen 2019 | investeringen vanaf 2020 t/m 2021 |
programmalijn 1 | |||
station en Stationsomgeving | PM | PM | PM |
ophoging versterken Almere Centrum (binnenkader t/m 2021) | 200 | 200 | 0 |
programmalijn 4 | |||
krediet Kustzone Almere Poort/Duin (binnen kader t/m 2021) | 200 | 200 | 0 |
eindtotaal | 400 | 400 | 0 |
Voor het sleutelproject Station en stationsomgeving vindt nog separate besluitvorming plaats omtrent het uitwerkingsplan en de bijbehorende investering, welke begin 2019 wordt verwacht. Deze stukken bevatten meerjarige investeringen. De meerjarige investeringskredieten zullen worden aangevraagd om het moment van positieve besluitvorming rondom de uitwerking van dit sleutelproject.
Meerjarenperspectief
Meerjarenbegroting
De programmalijnen inclusief de sleutelprojecten en beheer en onderhoud zijn uiteengezet in een meerjarig perspectief. In dit overzicht zijn de ingerekende kasstromen in het FVA inzichtelijk gemaakt. Het perspectief tot en met 2021 laat in tegenstelling tot voorgaande jaren geen overprogrammering meer zien, zowel op jaarlaag als einde programma 2021. De uitgaven in de periode 2022 tot en met 2026 zijn indicatief van aard. Uitgangspunt is dat nooit meer uitgaven worden gedaan dan er middelen beschikbaar zijn. Binnen het Fonds is ruimte voor nieuwe sleutelprojecten voor een bedrag van € 5,5 miljoen.
(bedragen x € 1.000)
meerjarenperspectief FVA | gereal. t/m 2017 | bijgest. kader 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | totaal | 2022-2026 | totaal |
bijdrage Almere gemeentefonds | 21.515 | 7.285 | 7.371 | 7.371 | 7.371 | 50.913 | 36.425 | 87.338 |
bijdrage Almere grondverkoop | 0 | 0 | 399 | 0 | 0 | 399 | 0 | 399 |
onderbest. voorg. jaren + accres* | -1.406 | 0 | 1.552 | 0 | 0 | 146 | 0 | 146 |
bijdrage Provincie | 11.108 | 6.768 | 6.925 | 6.200 | 6.700 | 37.701 | 33.500 | 71.201 |
bijdr. Rijk, grondverk.Oosterwold | 321 | 1.335 | 6.561 | 9.363 | 9.363 | 26.942 | 40.125 | 67.067 |
revolverende middelen | 17 | 42 | 44 | 44 | 38 | 184 | 116 | 300 |
vrijval* | -424 | -2.000 | 424 | 2.000 | 0 | 0 | 0 | 0 |
totaal beschikbaar | 31.131 | 13.430 | 23.276 | 24.977 | 23.471 | 116.285 | 110.166 | 226.451 |
proceskosten | -1.817 | -900 | -1.200 | -1.200 | -1.200 | -6.317 | -6.000 | -12.317 |
bijdrage org.kosten Oosterwold | -300 | 0 | 0 | 0 | 0 | -300 | 0 | -300 |
subtotaal proceskosten | -2.117 | -900 | -1.200 | -1.200 | -1.200 | -6.617 | -6.000 | -12.617 |
programmalijnen | ||||||||
hart van de stad | -1.886 | -3.473 | -14.008 | -15.784 | -2.839 | -37.989 | -32.250 | -70.239 |
leer- en werkomgeving | -1.712 | -3.292 | -4.610 | -6.276 | -4.494 | -20.384 | -16.250 | -36.634 |
energy on upcycling | -2.157 | -3.634 | -2.612 | -965 | -1.098 | -10.466 | -13.050 | -23.516 |
cultuur, recreatie en toerisme | -2.092 | -4.803 | -9.300 | -6.438 | -6.867 | -29.500 | -34.450 | -63.950 |
vernieuwend wonen | -582 | -1.059 | -800 | -800 | -800 | -4.041 | -4.000 | -8.041 |
overige projecten | -401 | -100 | 0 | 0 | 0 | -500 | 0 | -500 |
subtotaal programmalijnen | -8.830 | -16.360 | -31.330 | -30.263 | -16.098 | -102.881 | -100.000 | -202.881 |
beheer en onderhoud | 0 | -94 | -312 | -402 | -464 | -1.272 | -1.228 | -2.500 |
subtotaal beheer en onderhoud | 0 | -94 | -312 | -402 | -464 | -1.272 | -1.228 | -2.500 |
totale jaaruitgaven | -10.947 | -17.354 | -32.842 | -31.865 | -17.762 | -110.770 | -107.228 | -217.998 |
stand res. FVA einde van het jaar | 20.184 | 16.260 | 6.694 | -194 | 5.515 | 5.515 | 8.453 | 8.453 |
*Om de vrijvallende middelen en onderbesteding zichtbaar te maken in de bestedingsruimte 2019 zijn deze in deze tabel gepresenteerd in de jaarschijf 2019. Omdat deze middelen feitelijk al beschikbaar waren (reeds gerealiseerde bijdragen) is er op deze regels een negatieve post opgenomen om dubbeltelling te voorkomen.
Nog beschikbare ruimte binnen het fonds
In onderstaande tabel wordt inzichtelijk gemaakt over welk deel van de middelen in het fonds in principe besluitvorming heeft plaatsgevonden en over welk deel van de middelen nog besluitvorming dient plaats te vinden voor de jaren 2020 tot en met 2021.
(bedragen x € 1.000)
beslissingsruimte FVA | middelen reeds over besloten (incl. meerjarige investeringen) | restant budget vrij te besluiten 2020-2021 | totaal |
proceskosten | -3.917 | -2.400 | -6.317 |
bijdrage organisatiekosten Oosterwold | -300 | 0 | -300 |
subtotaal proceskosten | -4.217 | -2.400 | -6.617 |
programmalijnen | |||
1. versterken hart van de stad | -25.189 | -12.800 | -37.989 |
2. versterken leer- en werkomgeving | -12.307 | -8.077 | -20.384 |
3. energy on upcycling | -7.862 | -2.604 | -10.466 |
4. cultuur, recreatie en toerisme | -19.350 | -10.150 | -29.500 |
5. vernieuwend wonen | -2.441 | -1.600 | -4.041 |
6. overige projecten | -500 | 0 | -500 |
subtotaal programmalijnen | -67.650 | -35.231 | -102.881 |
beheer en onderhoud | -1.272 | 0 | -1.272 |
subtotaal beheer en onderhoud | -1.272 | 0 | -1.272 |
totale jaaruitgaven | -73.139 | -37.631 | -110.770 |
middelen in Fonds nog niet toegekend aan proj | -5.515 | -5.515 | |
totaal (inclusief vrije ruimte Fonds) | -73.139 | -43.146 | -116.285 |